Lịch sử Gà_rán

Trong cuốn sách nấu ăn La Mã Apicius (thế kỷ thứ 4) có một công thức cho món gà chiên ngập dầu với tên gọi Pullum Frontoniaum.[1]

Thuật ngữ "gà rán" được ghi chép lần đầu tiên vào những năm 1830 rồi xuất hiện thường xuyên trong các sách dạy nấu ăn của Mỹ vào những năm 1860–1870.[2] Nguồn gốc món gà rán ở các bang miền nam nước Mỹ được cho là bắt nguồn từ ẩm thực Scotland[3][4][5] và ẩm thực Tây Phi.[6][7][8][9] Món gà rán Scotland được chiên bằng mỡ (không nêm gia vị)[3][5] còn gà rán Tây Phi thì lại được tẩm gia vị,[3][4][9] đập nhuyễn[7][10] rồi rán với dầu cọ.[6] Ở miền Nam nước Mỹ, nô lệ châu Phi đã dùng kỹ thuật chiên Scotland cùng kỹ thuật nêm nếm gia vị Phi châu.[3][4][5][9] Ngay từ những năm 1730, các nữ nô lệ da đen bán thịt gia cầm (sống hoặc nấu chín) nhằm tự chủ kinh tế.[11] Chính vì điều này cộng với việc nguyên liệu đắt đỏ, nên trái với quan niệm của nhiều người,[6] thật ra gà rán là một món ăn ít phổ biến của cộng đồng người Mỹ gốc Phi và chỉ dành cho những dịp đặc biệt.[8][9][10]

Mỡ lợn làm tại nhà.

Sau khi việc chăn nuôi lợn phát triển mạnh hơn và nhanh chóng (do lai tạo giữa các giống lợn châu Âu và châu Á) vào thế kỷ 18 và 19 ở Hoa Kỳ, việc chăn nuôi lợn ở quy mô nhỏ và trong vườn nhà đã giúp con người có thể chuyển đổi thức ăn thừa, chất thải cây trồng ít tốn kém hơn, và rác thải thành calo (trong một không gian tương đối nhỏ và trong một khoảng thời gian tương đối ngắn). Nhiều calo đó tồn tại ở dạng chất béo và mỡ lợn. Mỡ lợn được sử dụng trong hầu hết mọi công việc nấu nướng và là thành phần cơ bản trong nhiều món ăn phổ biến ở gia đình (mà phần nhiều trong số đó vẫn là món ăn cho dịp lễ hoặc comfort food[lower-alpha 1] cho đến ngày nay) như bánh quy và bánh nướng.[12] Nhu cầu kinh tế và năng lượng calo về việc tiêu thụ mỡ lợn cũng như chất béo (trữ trong nhà) có thể đã làm cho thực phẩm chiên trở nên phổ biến, không chỉ ở Hoa Kỳ mà còn trên khắp thế giới.[13]

Vào thế kỷ 19, chảo gang trở thành một công cụ nấu nướng phổ biến. Món gà rán ngày nay chính là bắt nguồn từ việc kết hợp bột mì, mỡ lợn, thịt gà cùng một chiếc chảo nặng đặt trên lửa vừa lại với nhau.

Khi du nhập vào miền Nam nước Mỹ, gà rán trở thành một món đặc trưng và phổ biến. Khi buôn bán nô lệ trở nên phát triển, nhiều người da đen đã phải làm đầu bếp trong các đồn điền phía Nam. Ở đây, họ có dịp thêm thắt nhiều loại gia vị mà không có trong ẩm thực truyền thống của Scotland khiến hương vị của món ăn này thêm phong phú.[14] Đa số nô lệ không thể chăn nuôi các động vật đắt tiền để lấy thịt, nhưng họ lại được phép nuôi gà, dẫn đến việc món gà rán tiếp tục trở thành một món đặc trưng trong những dịp đặc biệt của cộng đồng người Mỹ gốc Phi tại Nam Hoa Kỳ. Sau khi chế độ nô lệ được xóa bỏ, nó dần dần trở nên phổ biến như một món ăn đặc trưng của khu vực này. Thời đó chưa có tủ lạnh, mà gà rán là một món ăn dễ bảo quản trong thời tiết nóng bức cho mục đích vận chuyển nên lại càng được ưa chuộng trong các giai đoạn lịch sử Hoa Kỳ mà nhà hàng đóng cửa đối với người da đen do phân biệt đối xử. Gà rán là một trong những lựa chọn hàng đầu cho "bữa tối chủ nhật", đồng thời cũng có trong thực đơn của các ngày lễ như Quốc khánh hay những buổi tụ họp.[15]

Kể từ Nội chiến Hoa Kỳ, các món truyền thống của nô lệ như gà rán, dưa hấu, và chitterlings bắt đầu hình thành mối liên hệ chặt chẽ với những định kiến về người Mỹ gốc Phi và nghệ thuật minstrelsy với hình ảnh người da đen. Điều này đã được thương mại hóa trong nửa đầu thế kỷ 20 bởi các nhà hàng như Sambo'sCoon Chicken Inn, nơi đã chọn những mô tả phóng đại về người da đen làm linh vật, ngụ ý chất lượng các món ăn của họ với những định kiến trên. Dù ngày nay chúng được thừa nhận một cách tích cực với tên gọi "soul food",[lower-alpha 2] nhưng mối liên hệ của nền văn hóa người Mỹ gốc Phi dành cho gà rán vẫn được coi là một vấn đề tế nhị, có thể gây ra phẫn nộ.[16] Trong khi quan niệm về gà rán với vai trò là một món ăn dân tộc đã mờ dần trong vài thập kỷ, thì đối với sự phổ biến của các món gà rán ở Mỹ, khuôn mẫu về chủng tộc này vẫn còn tồn tại.[17][18]

Trước khi công nghiệp hóa chăn nuôi gà và tạo ra các giống gà thịt, chỉ những con gà giò non (gà mái tơ hoặc gà trống) mới thích hợp với nhiệt độ cao và thời gian chiên nấu tương đối nhanh, khiến gà rán trở thành một món xa xỉ trong mùa xuân hoặc mùa hè. Những con gà già hơn, dai hơn sẽ cần thời gian nấu lâu hơn ở nhiệt độ thấp hơn. Để bù đắp cho điều này, đôi khi người ta ninh những con gà này cho đến khi mềm, để nguội và hong khô rồi mới đem đi chiên.[14]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Gà_rán http://southernfood.about.com/od/friedchicken/Frie... http://www.allacademic.com/meta/p100942_index.html http://www.attachemag.com/archives/03-03/passions/... http://bloomberg.com/apps/news?pid=20601070&refer=... http://www.experienceproject.com/stories/Am-Welcom... http://www.finecooking.com/item/48328/the-science-... http://www.foodandwine.com/recipes/creole-fried-ch... http://www.foodreference.com/html/art-pan-frying.h... http://www.forbes.com/sites/jamespoulos/2012/04/05... http://magazine.foxnews.com/recipe/how-make-thai-s...